راهنمای خودمراقبتی بیماران تحت جراحی دیسک گردن
بيمار گرامی / همراه عزيز : باسلام و آرزوی سلامتی شما
با مطالعه نوشتار حاضر ابتدا با ماهيت بيماری تان و سپس با نحوۀ مراقبت از خود آشنا می شويد
.
مقدمه
ستون فقرات از يک سری استخوان متصل به هم به نام مهره تشكيل شده است. اين مهره ها در پشت خود زوائدی دارند كه در انتها به هم رسيده و كانالی را تشكيل می دهند كه به كانال نخاعی معروف است . نخاع درون اين كانال قرار گرفته و بدين ترتيب از فشار و صدمه در امان می ماند. در ازای هر مهره يک جفت شاخه عصبی از نخاع جدا شده و از دو طرف كانال نخاعی خارج می شود. اين رشته های عصبی به عضلات اندام ها و ديگر اعضای بدن رفته و ارتباط بين مغز و بدن را ممكن می كنند.
هر مهره به وسيله يک بافت غضروفی به نام ديسک و دو مفصل كوچک در پشت مهره به مهره مجاور خود متصل می شود. ديسک از دو قسمت مركزی و محيطی تشكيل شده است. هسته مركزی ديسک از يك بافت ژلاتينی ساخته شده است. قسمت محيطی از رشته های بهم تنيده و مستحكمی تشكيل شده كه هسته را احاطه كرده است. هسته مركزی نقش اساسی در جذب و خنثی كردن فشارهای وارد به مهره ها را دارد. يكی از عوامل مهم در ايجاد خاصيت ارتجاعی و ضربه گيری هسته مركزی ديسک، ميزان آب آن است. با افزايش سن به تدريج هسته مركزی آب خود را از دست می دهد و اين باعث افزايش احتمال آسیب ديسک می شود. قسمت محيطی وظيفه نگهداری از قسمت مركزی را دارد.
در اثر عوامل ژنتيكی يا فرسودگی ناشی از كار های سنگين و نامناسب بدنی و يا به دنبال افزايش سن، پارگی های بسيار ظريفی در لايه محيطی ديسک ايجاد می شود و اين لايه محافظ استحكام خود را از دست می دهد. از طرف ديگر ديسک هم به تدريج آب خود را از دست داده كه اين امر باعث می شود تا خاصيت ارتجاعی آن كم شود. در اين صورت اگر فشاری به ديسک وارد شود، هسته مركزی با انتقال فشار به لايه محيطی باعث تشديد پارگی آن و بيرون زدن هسته مركزی از آن می شود. به اين حالت فتق ديسک گفته می شود كه به پارگی ديسک هم معروف است. از آنجا كه ريشه های عصبی دست از كنار ديسک عبور می كنند، قطعه خارج شده از ديسک، ممكن است به آن فشار بياورد و باعث احساس گزگز، مورمور، بی حسی، خواب رفتگی و در نهايت درد دست شود. از طرف ديگر فشار ديسک دررفته روی نخاع می تواند باعث آسيب نخاعی و كم شدن قدرت عضلات دست و پا شده كه البته خطرناک تر است.
مراقبت های پس از جراحی دیسک گردن
بستن گردن بند:
دقت کنید که سایز آن باید مناسب شما باشد وگرنه نه تنها باعث درد و ناراحتی در زمان استفاده از آن می شود بلکه ممکن است مشکلاتی را هم ایجاد کند؛ استفاده از گردنبند برای ایجاد محدودیت در حرکت گردن و کمک به ترمیم و جوش خوردن استخوان در محل جراحی است، پس در طی روز بهتر است بسته باشد تا حرکت گردن کنترل شود و در شب می توان ضمن استفاده از بالش مناسب آن را باز کرد.
فعالیت های روزانه:
بدلیل محدودیت هایی که درد ناشی از فتق دیسک برای فعالیت های روزانه شما به وجود آورده بود تحت عمل جراحی قرار گرفته اید و هدف جراح بازگرداندن شما به زندگی معمولی تان است؛ بنابراین استراحت مطلق حتی روز پس از جراحی به هیچ عنوان توصیه نمی شود؛ اما تا زمان بهبودی کامل زخم و التیام بافت های عمقی تر و عضلات که به طور میانگین چهار تا شش هفته طول می کشد، از راه رفتن و نشستن طولانی پرهیز کنید، استفاده از موبایل و یا هر فعالیت دیگری که سبب خم شدن گردن شما به پایین شود را به حداقل برسانید، رانندگی نکنید تا زمانی که پزشکتان به شما اجازه آن را بدهد (حدود شش هفته بعد از عمل) زیرا برای رانندگی لازم است گردن متناوب به طرفین بگردید و به محل جراحی فشار وارد می کند، نماز را نشسته پشت میز بخوانید و مهر را بالا آورده و روی پیشانی قرار دهید. روی تخت با تشک ابری سفت یا پنبه‌ای و بالش طبی یا با ارتفاع مناسب برای هم راستا شدن سر و گردن با بدن استراحت کنید؛ اما به زندگی عادی با مراعات این موارد باز گردید.
فعالیت را به تدریج و در حد تحمل افزایش دهید، از فعالیت هایی که باعث کشیدگی و خمیدگی گردن می شود خودداری کنید.
از پوشیدن کفش پاشنه بلند خودداری کنید.
هرگز روی شکم نخوابید و برای پایین آمدن از تخت ابتدا به پهلو بچرخید و سپس با آویزان کردن پاها به پایین روی تخت بنشینید و بعد بایستید؛ برای خوابیدن روی تخت هم معکوس این ترتیب را رعایت کنید. می توانید با یک دست زیر سر خود را بگیرید تا فشار روی گردن در زمان تغییر حالت کمتر شود.
تسکین درد
وجود درد در محل عمل جراحی تا چند هفته پس از جراحی قابل انتظار است و نباید شما را نگران کند اگر درد تیر کشنده به دستتان کمتر شده یا بهبود یافته یعنی جراحی شما موفقیت آمیز بوده است.
درد محل جراحی به تدریج رو به بهبود خواهد رفت، اما گزگز دست ها که ممکن است از قبل از عمل وجود داشته باشد و یا بعد از عمل خود را نشان دهد احتمالا زمانی بیش از یکی دو ماه برای بهبودی نیاز دارد و اگر شما مبتلا به بیماری های زمینه‌ای مثل دیابت باشید، سهمی از این گزگز و خواب رفتگی می تواند مربوط به آن باشد که در این صورت ممکن است به طور کامل برطرف نگردد.کم حرکتی ثانویه به درد ممکن است سبب تورم مختصری در پاها شود که معمولا با بالا قرار دادن آنها و خوابیدن در طول شب بهتر می شود؛ اما تورم شدید، دردناک، توام با قرمزی و سفتی در عضلات خصوصا در یکی از پاها یا یکی از دست ها ممکن است نشانه اول ایجاد لخته در عروق باشد که ذاتا مهم و گاهی خطرناک بوده و نیازمند توجه جدی و بررسی و درمان است.
در نهایت این که بازگشت درد تیرکشنده به دست ها و شانه ها خصوصا بعد از بهبودی اولیه بعد عمل و با شدت کمتر لزوما نگران کننده نیست. التهاب ریشه های عصبی بعد از عمل جراحی ممکن است رخ داده و تا یکی دو هفته سبب این درد گردد که به تدریج با برطرف شدن التهاب روند کاهش و بهبودی طی خواهد کرد.
درد پیشرونده خصوصا همراه با احساس ضعف در دست ها و اختلال در انجام فعالیت های ساده با دست مثل بستن دکمه یا غذا خوردن و ضعف در پاها و اختلال راه رفتن یا ادرار کردن می تواند مهم بوده و شما را نیازمند ویزیت اورژانسی توسط جراحتان کند.
مسافرت بیمار:
معمولا بهتر است بیمار از نشستن طولانی روی صندلی پرهیز کند؛ مسافرت هوایی به شهرستان دیگری احتمالا خیلی طولانی نخواهد بود و بیمار می تواند در طول مسیر یک بار از صندلی خود بلند شده و چند قدم راه برود. در مورد وسایل نقلیه شخصی بهتر است یا روی صندلی عقب دراز بکشد و یا صندلی جلو خوابانده شده و بیمار در وضعیت راحتی روی آن قرار گیرد و هر ۴۵ دقیقه تا یک ساعت توقف و استراحتی داشته باشد.
رابطه جنسی:
بهتر است تا یک‌ماه و نیم بعد از عمل جراحی از نزدیکی خودداری کنید؛ در مراجعه خود به جراحتان که معمولا در این زمان است سوالات خود را در این رابطه بپرسید.
در چه مواردی باید فورا به پزشک مراجعه کرد :
1. هرنوع ترشح از محل عمل جراحی
۲. هرنوع تورم غیرعادی در محل عمل یا دستها یا پاها با ویژگی هایی که در بالا ذکر شد
۳. تب بالا و مداوم بیش از دو روز
۴. سردرد شدید
۵. حساسیت به داروها مانند خارش و قرمزی پوست و علائم گوارشی شدید
۶. احساس ناتوانی در دفع ادرار و بی اختیاری ادرار
۷. درد شدید و پیشرونده در دست ها خصوصا همراه با احساس ضعف در حرکت آن ها یا اختلال در راه رفتن
